- دخترم این هم قسمت ما بود که زن خلق بشیم! با چی می جنگی؟ با این تفکرات فقط شرایط رو برای خودت سخت تر می کنی...
مادرم فکر می کند ، قسمت یا به عبارتی بازی احتمالات است که ما را سر جایمان ثبت می کند. احتمالات هم باعث شد من زن شوم! ولی بازی به همین جا ختم نشد و من در شرایط و زمان و مکانی زن شدم که هر رفتار و کردارم نشانی از اخلاقیات جامعه ام است. به همین دلیل با ظرافتی هر چه تمام تر مورد واکاوی قرار می گیرم! من در زمانه ای زن شدم که حتی قبولی ام در کنکور دانشگاه ها باعث تعجب کارشناسان و مسئولین و مححقان شد و سمینارها و همایش های بسیاری برای آسیب شناسی این پدیده نوین هر روز در گوشه ای برگزار می شود. من در زمانه برچسب های رنگارنگ، که هر کدام نشان انحراف از جایگاه تاریخی ام است زن شدم...
مادرم راست می گفت شرایط را بر خودم سخت تر کرده بودم! فکر می کنم پانزده ساله بودم که اولین برچسب نصیبم شد...
- تو شبیه دخترای دیگه نیستی! خواسته هات، رفتارهات، چرا آروم و قرار ندارِی؟!
شنیدن این جمله ها در پانزده سالگی برای عجیب بود... یعنی چه که شبیه دخترهای دیگر نیستم؟! نه! دلم نمی خواست شبیه دخترهای دیگر، نباشم. تمام سعی ام را کردم که شباهت هایم را ثابت کنم! سخت بود، با این حجم سوالاتی که داشتم، چه می کردم؟! گویا کسی دلش نمی خواست به من بگوید چرا در تقسیم آزادی سهم من در خانه همیشه کم تر از برادرم بود. کسی دلش نمی خواست که به من اجازه دهد که فقط یک ساعت با دوستانم تنها بیرون بروم!
ولی چاره ای نبود... گیجی ها، کج و معوجی ها و خواسته هایم را برای خودم و دفتر خاطراتم نگاه داشتم...
رمان « و دیگران» نوشته محبوبه میر قدیری است که اولین بار در اردیبهشت سال 85 ، توسط انتشارات روشنگران و مطالعات زنان به چاپ رسید. این کتاب در مورد زنی است که سال ها دل در گرو عشق مردی دارد که دارای همسر و دو فرزند است. خواننده رمان از طریق راوی ،زن داستان، با دغدغه های این زن آشنا می شود . ما هیچ گاه در طول داستان با اسم واقعی راوی برخورد نمی کنیم. رمان ، به سبک جریان سیال ذهن ( جریان تداعی) نوشته شده است. به عبارتی تمام داستان در ذهن راوی در حال جریان است. داستان از لحظه ای شروع می شود که راوی، زینت، همسر مرد مورد علاقه خود را پس از سال ها، به طور تصادفی، در بیمارستان ملاقات می کند: « زینت من که می گویم کار خدا بود. و گرنه بعد این همه سال او...ه! من کجا و تو کجا؟» (ص1) راوی برای خارج کردن رحم خود در بیمارستان بستری است و زینت نیز برای زایمان دخترش بهار در بیمارستان حضور دارد.
رمان « و دیگران » را می توان از منظرهای مختلف واکاوی نمود. درونمایه اصلی رمان در مورد یک زن است. نویسنده در این رمان کوشیده دغدغه ها و ترس های یک زن را هنگامی که نقش معشوق را در زندگی یک مرد ایفا می کند، از زبان خود زن روایت کند. با توجه این که مضمون رمان زندگی یک زن است، یکی از مسائلی که در نقد رمان « و دیگران» می توان به آن پرداخت بررسی ویژگی های این زن و شرایط اجتماعی است که در رمان به تصویر کشیده شده است و از طرف دیگر بررسی جایگاه زن در مکان، زمان و شرایط اجتماعی حاکم بر کتاب است.
جلسه دوازدهم دی ماه گروه، اختصاص به خوانش و نقد رمان خانم دالاوی، نوشته ویرجینیا وولف داشت. وولف رمان خانم دالاوی را در سال 1925 و به شیوه جریان سیال ذهن نوشت. لازم به یادآوری است که کتاب مورد بررسی گروه قبل از خانم دالاوی، اتاقی از آن خود نوشته ویرجینیا وولف بود. وولف در اتاقی از آن خود، به بیان ایده ها و نظریاتش در زمینه زن و ادبیات و همچنین نقد ادبی پرداخته است. به همین دلیل، یکی از دلایل انتخاب رمان خانم دالاوی توسط گروه، آشنایی با سبک نوشتاری وولف در رمان هایش و همچنین جستجوی ردپای آراء و نظریات او در این رمان بود.
خانم دالاوی، رمانی است که ماجراهایش از یک صبح تا شب در شهر لندن به وقوع می پیوندد. داستان با کلاریسا دالاوی، (خانم دالاوی) شروع می شود. در ادامه داستان با دیگر شخصیت های رمان از طریق ذهنیات و افکارشان آشنا می شویم. شاید بتوان گفت دغدغه اصلی وولف در این کتاب زندگی روزمره زنان و مردان طبقه اشراف و به نوعی مرفه جامعه انگلستان بعد از جنگ جهانی اول است. وولف در این کتاب با سبک ویژه خود، جریان سیال ذهن، به موشکافی دغدغه های این افراد و همچنین روابط آن ها در بطن شهر لندن می پردازد.
به دلیل ساختار پیچیده کتاب، اتخاذ یک رویکرد منسجم در زمینه نقد و بررسی آن کار مشکلی بود. با این وجود در جلسه 2 ساعته گروه بحث های مختلف و جالبی درگرفت. نوع شخصیت پردازی، روند کلی رمان، داستان پردازی، ویژگی های زنان داستان، حضور آراء و نظریات وولف در رمان از مهم ترین موضوعاتی بود که در جلسه مطرح شد. شرح نظرات اعضای گروه در مورد رمان خانم دالاوی در نوشته های بعدی خواهد آمد.